Birçoğumuz çeşitli hastalıklardan kaçınmaya çalışırken neden bazı insanların hasta rolü yaptığını hiç düşündünüz mü? Munchausen Sendromu ile bu soruyu psikolojik yönden ele alabiliriz. Peki, Munchausen Sendromu nedir?
Munchausen Sendromu (Yapay Bozukluk) veya İngilizce adıyla ‘Factitious Disorder’, gerçekte var olmayan birtakım belirti ve bulguların kişi tarafından istemli bir şekilde ortaya çıkarılması, abartılması veya bu belirti ve bulgular varmış gibi davranılması sonucu ortaya çıkan psikolojik ve davranışsal bir rahatsızlıktır. Bu psikolojik durumun altında yatan motivasyon, yani kişinin hastalık belirtilerini taklit ederek çevresindekileri kandırmasının sebebi, kişinin hasta veya yaralı olarak görünme ihtiyacıdır. Böylece başkalarından gelecek olan ilgiye ulaşmayı hedefler, bunlar; yakın çevresi, doktorlar veya hastane personeli olabilir. Amaç ilaç almak veya maddi kazanç sağlamak gibi somut bir fayda elde etmek değildir.
Munchausen sendromunuz varsa, gerçekten hasta olan insanlara gösterilen sempatiyi ve özel ilgiyi görmek için acı verici veya riskli ameliyatlar geçirmeyi göze alabilirsiniz. Hastalık belirtileri oluşturmak için kendinizi yaralayabilir, zehirleyebilir hatta enfeksiyona neden olmak için bakteri bulaşmış yiyecekleri yiyebilirsiniz.
Bu sendroma sahip kişiler; kliniğe, hastaneye ya da acil servise sıklıkla uydurma bir öykü ile gelirler ve bu öyküye yönelik bir tedavi arayışına girerler. Tedavi bitmeden hastaneden ayrılabilirler ve aynı şikayetle sürekli hastaneye başvurabilirler. Munchausen Sendromu’nun teşhisi oldukça zordur çünkü kişi hasta rolü yaparken başarılı bir şekilde şiddetli ağrı çekiyor, baygınlık veya nöbet geçiriyor gibi yapabilir ve doktorları bu duruma inandırabilir.
Başkasına Dayatılan Yapay Bozukluk / Factitious Disorder Imposed on Another (FDIA)
Kişinin, gerçekte kendisinde bir hastalık olmamasına rağmen varmış gibi davranması ve hastalık belirtilerini taklit etmesi durumuna Yapay Bozukluk denildiğini paylaştık. Peki ya kişi bu durumu kendisine değil; bakım verdiği bir başkasına yönelik yapıyorsa?
Başkasına Dayatılan Yapay Bozukluk, başka bir kişide fiziksel veya psikolojik bir bozukluğun oluşturulması veya belirtilerinin üretilmesidir. Bu kişi çocuk veya yaşlı anne-baba olabilir. Genellikle bakıcılar (tipik olarak ebeveynler) tarafından bakımı altındaki birine yapılır. Söz konusu kişi çocuk olduğunda, bu durum ciddi bir çocuk istismarı örneğine dönüşebilir. Bunun tipik bir çocuk istismarı olup olmadığının nasıl ayırt edileceğine değinecek olursak; başkasına dayatılan yapay bozukluğu fiziksel çocuk istismarından ayıran temel özellik, kişinin dikkat çekme isteğinin yanı sıra, zarar verme eyleminin üzerine düşünülmüş ve planlanmış olmasıdır. Fiziksel istismar örneklerinde genellikle yatak ıslatma, ağlama gibi birtakım davranışlara tepki olarak saldırının gerçekleştiğini görürüz fakat başkasına dayatılan yapay bozuklukta çoğunlukla saldırılar önceden planlanmış olur.
Bu hastalığın örneklerine bakıldığında ebeveyn çocuğa hastaymış gibi davranmak haricinde fiziksel zarar vermeyi bile düşünebilir ve bu davranış, ebeveyne (veya bakıcıya) belirli bir yarar sağlamadan gerçekleşir, yani kişiye herhangi bir getirisi yoktur. Başkasına dayatılan yapay bozukluğun sebebi tam olarak bilinmemekle beraber, bakım verenin çocukken istismara uğramış olabileceği ihtimali düşünülmektedir. Psikolojik tedaviler çok çeşitlidir.
Konuyla ilgili ilginizi çekebilecek film önerilerimiz:
Dokuzuncu Hayat (2016)
Everything, Everything (2017)
Run (2020)
Stj. Psk. Dilara Aydın
